Strona główna > historia mówiona
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk to najstarsze nieprzerwanie działające towarzystwo naukowe w Polsce. Z wyjątkiem okresu II wojny światowej, działa od 1857 roku. Powołanie towarzystwa naukowego było wynikiem wysiłków światłych Wielkopolan, m.in. Seweryna Mielżyńskiego i Tytusa Działyńskiego, którzy starali się o utworzenie uniwersytetu, na co władze pruskie nigdy się nie zgodziły. Towarzystwo powstało jako organizacja prywatna, ale realizująca cele publiczne. Było to działanie zbiorowe adresowane do wszystkich Polaków, bez względu na ich status społeczny. W bibliotece PTPN znajdują się liczne unikatowe zbiory oraz część kolekcji obrazów Seweryna Mielżyńskiego. Towarzystwo szerzyło polski język, kulturę, propagowało naukę, a także uformowało struktury przyszłego uniwersytetu […]
POZNAŃ, BIBLIOTEKA RACZYŃSKICH. Kolejnym miejscem na Szlaku Pracy Organicznej jest Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu ufundowana przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego w 1829 r. Historię gmachu Biblioteki można podziwiać na zachowanych w zbiorach specjalnych fotografiach i rycinach. Od samego początku dostęp do czytelni był darmowy i przysługiwał każdemu, niezależnie od jego statusu społecznego, wykształcenia i stanu majątkowego. Podczas II wojny światowej spłonęła większość księgozbioru, część udało się ewakuować. Obecnie Biblioteka Raczyńskich dysponuje prawie dwoma milionami książek, posiada rozległą sieć filii i trzy muzea literackie: Józefa Ignacego Kraszewskiego, Henryka Sienkiewicza i Kazimiery Iłłakowiczówny. W ubiegłym roku do Biblioteki trafiła kolekcja szklanych negatywów z […]
HIMALAIŚCI POZNAŃSCY. Mariusz Sprutta opowiada Poznańskiemu Archiwum Historii Mówionej o wyprawie na Annapurnę, w której wziął udział wraz z m.in. Krzysztofem Wielickim i Wandą Rutkiewicz w 1991 roku. Jako jedyny poznaniak stanął samotnie na szczycie jednego z najbardziej zabójczych ośmiotysięczników. Wszystkim uczestnikom wyprawy udało się zdobyć szczyt i…wszyscy przeżyli! Film powstał w cyklu Himalaiści Poznańscy w ramach, którego przybliżamy historię poznańskich alpinistów i himalaistów w związku z jubileuszem 75-lecia Klubu Wysokogórskiego w Poznaniu. Pełen zapis będzie dostępny na kanale Youtube Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Mariusz Sprutta – Wszystkie Szczyty Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki […]
Podczas konferencji pt.„Tradycja i nowoczesność. Poznańscy rzemieślnicy” Poznańskie Archiwum Historii Mówionej zaprezentowało trailer będący owocem pracy nad projektem “Zaułek Rzemiosła”. Film opowiada o idei i realizacji tego przedsięwzięcia, które ma na celu promowanie tradycyjnego rzemiosła oraz wspieranie edukacji zawodowej i kulturalnej w Wielkopolsce. Zbierając materiały, przyglądaliśmy się pracy rzemieślników i rzemieślniczek z pracowni zakładów rzemieślniczych w Poznaniu m.in.: Cuda Dzbanki, Menza, Dr Shoes, Szewc Mateusz oraz zegarmistrza Przemysława Śmigaja. “Zaułek Rzemiosła” to projekt realizowany w ramach Krajowego Planu Odbudowy z dofinansowaniem z funduszy Unii Europejskiej (#NextGenerationEU). Inicjatorem jest Wydział Działalności Gospodarczej i Rolnictwa Urzędu Miasta Poznania. Projekt został zainicjowany w […]
Muzyk Maciej Rychły opowiada o swojej współpracy z redakcją czasopisma “Czas Kultury”. W czasie tej współpracy powstałą płyta “Muzyka Warta Poznania. Głosy Wielkopolan urodzonych w XIX wieku. Najstarsze fonogramy 1936-1956”. “Posłuchajmy jak mówili – potem pomyślimy jak śpiewali” wspomina o pracy nad nagraniami Maciej Rychły. Na płycie wybrał kilkadziesiąt nagrań wielkopolskich muzyków wybranych z ponad 6000 nagrań z archiwum Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Płytę wydało czasopismo “Czas Kultury”. Poznański “Czas Kultury” wychodził już od 1985 roku jako czasopismo drugiego obiegu. Przez wiele lat zajmował się sprawami kulturalnymi, społecznymi oraz literaturą, dziś zmierza w kierunku sfery naukowej, za to tematykę […]
Gdy wybuchła wojna, miała 16 lat. We wrześniu 1940 r. jej rodzina została wysiedlona z domu we wsi Mikuszewo (powiat Września). Na ich miejsce okupanci wprowadzili Niemców z terenu centralnej Polski. Jej rodzinę wywieziono wozami na dworzec, a potem koleją – via Łódź – do Zezulina, wsi pod Łęczną (Lubelszczyzna). Ona sama została na miejscu – w obawie przed wywiezieniem jej na roboty do Niemiec i ukryła się u rodziny w Miłosławiu. Po wojnie przez 13 dni wracali w rodzinne strony. – Przez Warszawę cały dzień żeśmy szli. Kto nie widział tej Warszawy roztrzaskanej, to tego nie da się opowiedzieć […]
Poznański himalaista Tadeusz Karolczak opowiada o wyprawie z Aleksandrem Lwowem na ośmiotysięczny szczyt Dhaulagiri w 1983 r. “-Podchodzisz pod górę i nie masz tam nic! Zero! Ani jednej liny” – wspomina nasz rozmówca o różnicach we wspinaczce w Himalajach kiedyś a obecnie. Zamiast zdobyć szczyt ośmiotysięcznika, zrezygnowali z ostatniego ataku szczytowego aby uratować Tadeusza “Klausa” Łaukajtysa, który zdobył szczyt ale przypłacił to ciężkimi odmrożeniami. O tej historii moglibyśmy nigdy nie usłyszeć, gdyż himalaistów spotkała pod Dhaulagiri jeszcze jedna nocna przygoda… Film powstał w cyklu Himalaiści Poznańscy w ramach, którego przybliżamy historię poznańskich alpinistów i himalaistów związanych w związku z 75 […]
Dobrochna Konrad jest jedną z dwóch córek Stanisława Pełki, urodzonego w 1893 roku nauczyciela, później dyrektora szkoły powiatowej w Radziechowie (woj. tarnopolskie). W nocy z 26/27 sierpnia 1939 roku, mama pani Dobrochny Zofia, obudziła ją i siostrę Danutę, aby pożegnały się z ojcem, który odjeżdża. Jak wspomniała w rozmowie z nami: “Tatuś odwrócił się i powiedział: patrzcie do okna, ja wam dam znak latarką.” To były jego ostatnie słowa i pożegnanie z rodziną. Por. Pełka wyruszył pociągiem do punktu zbornego w Brodach, do jednostki kwatermistrzowskiej. Jak okazało się później, w okolicach granicy wschodniej został wzięty do niewoli przez Sowietów i […]
Zapowiedź wywiadu z poznańskim himalaistą Tadeuszem Karolczakiem, który opowiedział PAHM o zdobywania wielkich ścian wspinaczkowych w amerykańskiej dolinie Yosemite w latach osiemdziesiątych. Razem z Ryszardem “Napałem” Pawłowskim – wielokrotnym zdobywcą Everestu i Januszem Majerem byli pierwszą ekipą z Europy Wschodniej, która zdobywała słynne ściany Half Dome, Sentinel Rock czy El Captain. Jako pierwsi Polacy przeszli drogę The Nose na El Capitanie. Ale największym wyzwaniem okazałą się dzika przyroda… Film powstał w cyklu HimalaiściPoznańscy. Przybliżamy w nim historię poznańskich alpinistów i himalaistów w związku z jubileuszem 75-lecia Klubu Wysokogórskiego w Poznaniu. Pełen zapis będzie dostępny na stronie Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. […]
Prezentujemy trailer w związku z nadchodzącym jubileuszem 40 lecia poznańskiego czasopisma “Czas Kultury”. Poznańskie Archiwum Historii Mówionej rozpoczyna cykl wywiadów z ludźmi, którzy współpracowali i pracują z w tym tytułem. Od 40 lat odmierzamy Czas Kultury – opowiada nam Lucyna Marzec – współredaktorka naczelna kwartalnika. O swoich początkach opowiedziała nam od wielu lat związana z czasopismem korektorka Monika Stanek. O swojej pracy opowiedziały nam też redaktor Joanna Bednarek z portalu CzasKultury.pl oraz sekretarzyni redakcji – Justyna Knieć.”Czas Kultury” wychodził już od 1985 roku jako czasopismo drugiego obiegu. Przez wiele lat zajmował się sprawami kulturalnymi, społecznymi oraz literaturą, dziś zmierza w […]
Aresztowany 8 września 1952 roku za udział w konspiracyjnym harcerstwie “Piątaków” (zastęp Wilki) i skazany na 7 lat więzienia, Zenon Wechmann był więźniem obozu pracy w Piechcinie, a także zakładu karnego w Rawiczu. Uczestnik tzw. drugiej konspiracji, po likwidacji ZHP, sprzeciwiał się próbom włączenia druhów do komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej i wraz z gronem przyjaciół podjął konspiracyjną działalność harcerską, przyjmując pseudonim „Czarny Wilk”. Wspominał: – Przywieźli mnie na Młyńską (..) i tam się zaczęła młócka-. Był uczestnikiem wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956, zaś w czasie stanie wojennym pomagał rodzinom internowanych. W 2018 roku Rada Miasta Poznania uhonorowała go tytułem “Zasłużony dla […]
4 czerwca 1989 odbyły się w Polsce pierwsze wolne wybory, które wygrała opozycja antysocjalistyczna. Maciej Musiał pełnomocnik “Solidarności” do spraw wyborów, który zbudował sztab wyborczy “S” w poznańskim zamku wiosną 1989 roku, opowiada o ówczesnych nadziejach, związanych z postanowieniami Okrągłego Stołu i o kampanii, która dała kandydatom opozycji zwycięstwo. – Wtedy nie było specjalistów od PR, nie było komórek i doświadczenia – wspomina. – Kampania w 1989 roku to było zadanie frapujące – dodaje. Pełen zapis jest dostępny na stronie Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: tutaj Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii […]
Mariusz Sprutta opowiada o swoich górskich początkach, które zaczęły się w Sekcji Speleo Studenckiego Koła Naukowego Geografów UAM. Złamał książkowe podstawy zdobywania gór i w 1991 r. pojechał na pierwszą wyprawę w Himalaje. Wspinali się razem w zespole m.in z Krzysztofem Wielickim, Wandą Rutkiewicz i Ryszardem Pawłowskim. Mariusz Sprutta – geolog, speleolog, polarnik, taternik, himalaista i muzyk grający w JRM – Jig Reel Maniacs.Wspinał się w Polsce, Alpach, na Spitsbergenie, Turcji oraz w Himalajach i Karakorum. Wspinał się na siedmiu ośmiotysięcznikach, jest jedynym poznaniakiem, który zdobył Annapurnę w dodatku samotnie i bez tlenu. Film powstał w cyklu Himalaiści Poznańscy. Przybliżamy […]
Przedstawiamy trailer z podsumowania pracy Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej nad projektem Wielkopolskie Rodziny Katyńskie w 2023 roku. Dotarliśmy do rodzin, których bliscy byli ofiarami zbrodni katyńskiej dokonanej wiosną 1940r. Wysłuchaliśmy relacji świadków w m.in. Poznaniu, Zaniemyślu, Ostrowie Wlkp., Lesznie, Płocku i Warszawie. Rozmawialiśmy też z ekspertami zajmującymi się tą tematyką w Polsce i w Niemczech. Projekt “Wielkopolskie Rodziny Katyńskie” to kontynuacja projektu „Poznańskie Rodziny Katyńskie”, a jego celem jest upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej z Wielkopolski.Projekt realizujemy wspólnie ze Stowarzyszeniem Katyń w Poznaniu oraz Samorządem Województwa Wielkopolskiego.Więcej informacji na stronie https://historiamowiona.poznan.pl/katyn/ Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) […]
Pani Barbara Urbańska opowiada o młodzieńczych latach spędzonych na Łazarzu oraz o miejscach ważnych dla niej i jej rodziny. Krótki wywiad z seniorką jest efektem międzypokoleniowej współpracy w ramach projektu “Opowieści zez Fyrtla: Fajrant na Łazarzu”! Celem projektu są działania o charakterze nie tylko edukacyjnym, ale i animacyjnym. Jest skierowany do młodzieży szkolnej w wieku 12-15 lat, zamieszkałej i uczącej się w rejonie dzielnicy Łazarz i zainteresowanej poznawaniem lokalnej historii. Zasadniczą częścią przedsięwzięcia są warsztaty historii mówionej. Pozwolą one młodym poznaniankom i poznaniakom na odkrywanie miejscowej przeszłości przez pryzmat opowieści, doświadczeń i przeżyć przedstawicieli starszych generacji mieszkańców Łazarza. Tematem przewodnim warsztatów jest zabawa i spędzanie wolnego czasu “na […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. W czerwcu 1981 roku w Poznaniu tuż przed zbliżającą się rocznicą Poznańskiego Czerwca 1956 roku odbył się transport fragmentów pomnika upamiętniającego ofiary tragicznych wydarzeń. Stalowe konstrukcje powstały w Zakładach Hipolita Cegielskiego i musiały zostać przewiezione na plac Mickiewicza. Bogdan Klepas – członek Solidarności – uczestniczył w tym transporcie. Więcej historii związanych z Poznańskim Czerwcem ’56 jest dostępnych na stronie Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Poznański czerwiec ’56 (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. Dzięki wywiadom ze świadkami historii, Archiwum utrwala żywe relacje z najważniejszych […]
26 lutego 2022 roku w Poznaniu odbyła się pokojowa manifestacja przeciwko rosyjskiej agresji na Ukrainę. Historia dzieje się na naszych oczach. Zapytaliśmy Poznaniaków i Ukraińców, którzy zgromadzili się na placu Wolności , dlaczego postanowili uczestniczyć w proteście. Relację przygotowało Poznańskie Archiwum Historii Mówionej. https://historiamowiona.poznan.pl/ działające przy Wydawnictwie Miejskim Posnania. A jak można pomóc? Miasto uruchomiło miejski punkt pomocy: Miejski punkt pomocy to miejsce dostarczenia produktów tylko od indywidualnych darczyńców. Wszystkie osoby, które chcą pomóc, mogą przekazywać do punktu wyłącznie przedmioty wymienione na liście (poniżej). Osoby, ktore chciałyby dostarczyć produkty w hurtowych ilościach, będą kierowane bezpośrednio do wskazanego magazynu (od najbliższego […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Edmund Czeszak urodził się w 1940 r. w Konarzewie. Uczył się w Poznaniu na tokarza-ślusarza. W czerwcu 1956 r. uczestniczył w pochodzie robotników. Był świadkiem zrzucania zagłuszarki z dachu ZUS na Jeżycach i opanowania przez poznaniaków czołgów. Widział też walki pod gmachem Wielkopolskiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Edmund Czeszak (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. Dzięki wywiadom ze świadkami historii, Archiwum utrwala żywe relacje z najważniejszych wydarzeń z historii Polski i naszego […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Stefan Lamęcki podczas Poznańskiego Czerwca pracował w Polskim Radiu. W rozmowie z Poznańskim Archiwum Historii Mówionej opowiada o wtargnięciu demonstrantów na teren rozgłośni radiowej w dniu 28 czerwca 1956 roku. Wspomina także o przyjeździe do radia premiera Józefa Cyrankiewicza. To właśnie tam wygłosił słynne przemówienie o “ręce prowokatora czy szaleńca”, podniesionej na władzę ludową, która “zostanie odrąbana”. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej PAHM: Stefan Lamęcki (historiamowiona.poznan.pl) Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. Dzięki wywiadom ze świadkami historii, Archiwum utrwala żywe relacje z najważniejszych […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Janusz Biegański 28 czerwca 1956 strzelał do gmachu Urzędu Bezpieczeństwa na Kochanowskiego. Został ujęty z bronią, a następnie przetrzymywano go w obozie na Ławicy. Był jedną z osób sądzonych w “procesie dziewięciu”, wskutek którego został skazany na 2,5 roku więzienia. Wolność odzyskał jednak już jesienią 1956 roku, wskutek zmian politycznych. W wolnej Polsce stał się działaczem kombatanckim w Klubie Pamięci Poznańskiego Czerwca. W 2015 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Janusz Biegański (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Gdy poznaniacy ruszyli do ataku na gmach Urzędu Bezpieczeństwa, 18-letnia wówczas Aleksandra Kozłowska-Siejek pracowała jako pomoc laboratoryjna w pobliskim szpitalu miejskim na rogu ulic Poznańskiej i Mickiewicza. Wraz z Aleksandrą Banasiak ruszyły bez wahania na pomoc rannym. Wezwano ją do budynku dyspozytorni garaży UB przy ul. Krasińskiego, w którym znalazła zwłoki 13-letniego Romka Strzałkowskiego. Jego śmierć do dziś spowija tajemnica. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Aleksandra Kozłowska-Siejek (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. Dzięki wywiadom ze świadkami historii, […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Aleksandra Banasiak to bohaterka wydarzeń Czerwca ’56, która pod ostrzałem ratowała rannych poznaniaków. W momencie wybuchu czerwcowych wydarzeń 21 lat. Niewiele wiedziała o otaczającym ją świecie – interesowała się głównie pracą pielęgniarki w dzisiejszym szpitalu im. Raszei. Gdy 28 czerwca 1956 r. szła na dworzec po ojca, widok demonstrującym robotników kompletnie ją zaskoczył. Nawet nie przypuszczała, że za kilka godzin na ulicach poleje się krew, a ona sama znajdzie się w centrum wydarzeń. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Aleksandra Banasiak (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video […]
Film z serii “Poznański Czerwiec ’56”. Jerzy Majchrzak, wówczas młody chłopak, był świadkiem idącej przez Poznań robotniczej manifestacji, a także walk pod gmachem UB na ul. Kochanowskiego. Widział śmierć kolegi, sam został ranny w nogę. Pełen zapis dostępny na stronie internetowej Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej: Jerzy Majchrzak (historiamowiona.poznan.pl). Poznańskie Archiwum Historii Mówionej Film udostępniamy na Video Poznań (video.poznan.pl) dzięki uprzejmości Poznańskiego Archiwum Historii Mówionej. Dzięki wywiadom ze świadkami historii, Archiwum utrwala żywe relacje z najważniejszych wydarzeń z historii Polski i naszego regionu. Zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej: PAHM (historiamowiona.poznan.pl), na której można znaleźć pozostałe nagrania.
This is an error message